the emblem of the European Union with the relevant reference to the Union and the Structural Fund, the logo of the NSRF and the Operational Program Competitiveness, Entrepreneurship & Innovation

ΓΓΕΚ, espa banner

Δ. Αμπελοκήπων- Μενεμένης: Οι αναπλάσεις “εργαλεία” περιβαλλοντικής αναβάθμισης

16/12/2021

Με τη συμμετοχή υπηρεσιακών παραγόντων και ειδικών επιστημόνων, πραγματοποιήθηκε η ημερίδα με θέμα «Αστικές αναπλάσεις και αναζωογόνηση υποβαθμισμένων περιβαλλοντικά εκτάσεων», στο πλαίσιο της Πράξης «Ενίσχυση Οικολογικής Συνείδησης και Προώθηση Περιβαλλοντικού Εθελοντισμού στο Δήμο Αμπελοκήπων-Μενεμένης» του ΕΠ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας συζητήθηκαν ζητήματα που αφορούν στο δήμο σε δύο καίριες ενότητες:

(α) η υφιστάμενη κατάσταση σε τμήματα του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης με έμφαση σε θύλακες και ευρύτερες περιοχές εντός του αστικού ιστού που παρουσιάζουν περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι πολιτικές ολοκληρωμένων αναπλάσεων και τα διαθέσιμα εργαλεία

(β) παρουσίαση προτάσεων και παρεμβάσεων που έχουν δρομολογηθεί για περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης και τα πολεοδομικά, χρηματοδοτικά και άλλα διαθέσιμα θεσμικά εργαλεία που χρειάζονται για την πραγματοποίησή τους.

Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης κ. Λάζαρος Κυρίζογλου, τόνισε: «Σε πόλεις σαν τη Θεσσαλονίκη κανείς δεν μπορεί να ευτυχεί μόνος του.  Κι όταν λέω Θεσσαλονίκη, εννοώ το σύνολο των δήμων που την αποτελούν. Δεν υπάρχουν σύνορα μεταξύ των δήμων. Δεν ζητάει κανείς διαβατήριο από τον πολίτη που θα κάνει χρήση του πρώην στρατοπέδου Μέγας Αλέξανδρος ή του Παύλου Μελά όταν προχωρήσει η αξιοποίηση. Το ίδιο ισχύει για περιοχές σε δήμους της Ανατολικής Θεσσαλονίκης ή του κέντρου. Όλοι μαζί είμαστε. Κανείς δεν μπορεί να προχωρήσει μόνος του.  Είναι λοιπόν σημαντικό ότι ξεκινούν δράσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης στη δυτική Θεσσαλονίκη, είναι σημαντικές οι παρεμβάσεις στον αστικό ιστό και με πρωτοβουλίες του Δήμου, όπως είναι σημαντικό ότι ξεκίνησε το έργο απορρύπανσης του δυτικού παράκτιου μετώπου, στα όρια του Δήμου μας.»

Στο συγκεκριμένο έργο, που εξελίσσεται ως πρόγραμμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αναφέρθηκε και ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Κώστας Γιουτίκας: «Εκτιμούμε ότι θα απομακρυνθούν περισσότεροι από 1.350 τόνοι μη επικίνδυνων αποβλήτων και περισσότεροι από 950 τόνοι επικίνδυνων. Προχωρούμε στον καθαρισμό των υπογείων υδάτων μέχρι τη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου. Το επόμενο στάδιο είναι να καταστήσουμε την περιοχή των παλιών βυρσοδεψείων και συνολικά το δυτικό παράκτιο μέτωπο, αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της καθημερινότητας όλων των Θεσσαλονικέων.» Ο ίδιος αναφέρθηκε και στις παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν τους προηγούμενους μήνες, για τον καθαρισμό της ακτογραμμής του Θερμαϊκού Κόλπου από τη Χαλάστρα, τις εκβολές του Λουδία και το Δέλτα του Αξιού, ως την Πιερία.

Σε μήνυμά του ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων της ΠΚΜ κ. Πάρις Μπίλλιας αναφέρθηκε στη σημασία του mega project για το παράκτιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης, για την αναβάθμιση και την αναπτυξιακή προοπτική της πόλης συνολικά, αλλά και της ποιότητας ζωής των πολιτών, με μια ενιαία προσέγγιση.

Τη σημασία των μεγάλων αστικών αναπλάσεων, ως «στοιχείο κοινού ενδιαφέροντος όλων των δήμων, που γεφυρώνει τις αποστάσεις και βοηθά την επικοινωνία των πολιτών»  τόνισε και η Αντιδήμαρχος του Δήμου Καλαμαριάς κ. Ναταλία Παντελίδου, επισημαίνοντας το παράδειγμα του στόχου για την αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου Κόδρα.

Ο κ. Γιώργος Τσακούμης, με διττή ιδιότητα, ως Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ αλλά και ως επικεφαλής της εταιρείας τεχνικών συμβούλων Consortis, που υποστηρίζει τις δράσεις του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού, τόνισε τη «σημασία της προώθησης των αστικών αναπλάσεων για την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και την ισόρροπη ανάπτυξη».

Στη διάρκεια της ημερίδας η κ. Αικατερίνη Φωτέα Αναπλ. Διευθύντρια Τ.Υ. – Πολεοδομίας – Καθαριότητας & Περιβάλλοντος Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης, αναφέρθηκε στο αντικείμενο της πρώτης ενότητας για την υφιστάμενη κατάσταση σε τμήματα του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης και ιδιαίτερα εντός του αστικού ιστού, παραθέτοντας τις πρωτοβουλίες του Δήμου για την αύξηση του πρασίνου σε κεντρικούς άξονες και σε πάρκα της περιοχής (Βοσπόρου, 28ης Οκτωβρίου, κ.α.), αύξηση της προσβασιμότητας ΑμεΑ, έργα βιοκλιματικών αναπλάσεων και ενεργειακών αναβαθμίσεων σε σχολεία, πρωτοβουλίες ενίσχυσης της ηλετροκίνησης, αλλά και παρεμβάσεων στο πεδίο της διαμόρφωσης «έξυπνης πόλης», υποστήριξης πληθυσμών Ρομά με μετεγκατάστασή τους από υποβαθμισμένα σημεία, κ.α.

Η κ. Κλειώ Αξαρλή, Ομότιμη Καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ, “αναζητώντας τις συνθήκες για το ευ ζην στην πόλη”,  σημείωσε ότι η «αρχιτεκτονική μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για άνεση στον υπαίθριο χώρο -θερμική και οπτική- μειώνοντας παράλληλα την κατανάλωση ενέργειας και συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός καλύτερου περιβάλλοντος με διάφορες μεθόδους όπως η σωστή χρήση του τοπικού δυναμικού της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας ( κατάλληλη ηλιοπροστασία, ή ηλιασμός), ανεμοπροστασία ή αξιοποίηση των τοπικών ανέμων, ορθή επιλογή των υλικών (και χρωματισμών) στο αστικό περιβάλλον, κατάλληλη φύτευση και χρήση βλάστησης, τοποθέτηση υδάτινων στοιχείων για τον δροσισμό του χώρου, μέσω της εξατμιστικής ψύξης, κ.α.»

Η Δρ. Παρασκευή Κούρτη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, μιλώντας με θέμα “οι πολιτικές ολοκληρωμένων αστικών αναπλάσεων με ορίζοντα την πράσινη ευρωπαϊκή συμφωνία”, τόνισε τις παλιές και νέες προκλήσεις των αστικών αναπλάσεων στην Ελλάδα: «Ενίσχυση του παρεμβατικού χαρακτήρα των αναπλάσεων, χωρίς στον ελλειμματικό κοινόχρηστο χώρο (δρόμοι – πλατείες) και με αποφυγή χαρακτήρα «εξωραϊσμού», ενίσχυση μιας κλίμακας παρεμβάσεων που μπορεί να επιφέρει μια ριζικά διαφορετική καθημερινότητα στις πόλεις και να επιλύσει σημαντικά προβλήματα, ενίσχυση του στρατηγικού σχεδιασμού με αποτίμηση σκοπιμότητας της οικονομικής βιωσιμότητας και της ανάλυσης κινδύνων, συμπληρωματικότητα και συνέργεια δράσεων. Επίσης, ενίσχυση ευρύτερων συνεργατικών σχημάτων διαδημοτικών ή μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα,  δημιουργία σταθερού συστήματος διαχείρισης των χρηματοδοτήσεων, αλλά και του θεσμικού πλαισίου ωριμάνσεων, καλλιέργεια της γνωστικής εμπέδωσης της μεθοδολογίας του ολοκληρωμένου σχεδιασμού.»

Ο Γ.Γ. Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης κ. Αθανάσιος Παπαγεωργίου,  προχωρώντας σε “Παρουσίαση προτάσεων και έργων  που έχουν δρομολογηθεί για περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές του Δήμου Αμπελοκήπων -Μενεμένης” τόνισε πως ο Δήμος προχώρησε με γοργό ρυθμό στην εκπόνηση σχεδίων που απαιτούν οι προωθούμενες πολιτικές, βάσει εθνικών και ευρωπαϊκών σχεδιασμών: «Για παράδειγμα είμαστε από τους πρώτους δήμους που καταρτίσανε ΣΒΑΚ, ενώ έχουμε προχωρήσει στο σχεδιασμό και υποβολή προτάσεων για πράσινο σημείο, πράσινα δώματα, παρεμβάσεις σε σχολεία, ενώ έχουμε δρομολογήσει έργο αναβάθμισης του ηλεκτροφωτισμού, ύψους 2.5 εκατομμυρίων ευρώ με τα τεύχη δημοπράτησης να προετοιμάζονται. Με δεδομένη τη δυσκολία που αντιμετωπίζει συνολικά η Αυτοδιοίκηση στα οικονομικά εντός πανδημίας, έχουμε έναν προϋπ0λογισμό 42 εκατομμυρίων ευρώ με 18 εκατομμύρια συγχρηματοδοτούμενων έργων, και προχωρούμε αξιοποιώντας όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία.»

Ο κ. Δημήτρης Δούμας, Αρχιτέκτων Μηχανικός – Πολεοδόμος μίλησε με θέμα “παρεμβάσεις για τον σχεδιασμό του αστικού και εξωαστικού χώρου με χρήση των νέων θεσμικών εργαλείων – Περιοχή παραλιακού μετώπου,  πετρελαϊκής ζώνης και  στρατοπέδου Μ. Αλέξανδρος”. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Παράκτιου Μετώπου του πολεοδομικού συγκροτήματος, όπου για τη περιοχή του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης προτείνονται:

  • Η ανάπλαση της κοίτης του Δενδροποτάμου, που θεωρείται και η αρχή της πορείας του Δυτικού Τόξου προς τα στρατόπεδα Μεγ. Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Παύλου Μελά, Στρεμπενιώτη, το Επταπύργιο και τους Κήπους του Πασά
  • η δημιουργία διαδρομής πεζού και ποδηλάτου επί πασσαλόπηκτης ελαφριάς κατασκευής από την περιοχή της λιμνοθάλασσας έως και το Δενδροπόταμο
  • Η εξυγίανση και ανάπλαση της περιοχής του Δενδροποτάμου και των βυρσοδεψείων με συνέχιση της διαδρομής πεζού και ποδήλατου έως την οδό 26ης Οκτωβρίου

Ο ίδιος σημείωσε ότι στο πλαίσιο του Ειδικού Σχεδίου για την παράκτια ζώνη της Μενεμένης προτείνονται η δημιουργία ελεύθερου κοινόχρηστου χώρου και η ένταξη έκτασης στο σχέδιο πόλης για την ανάπτυξη των logistics, ενώ αναφερόμενος στο Ειδικό Πολεοδομικό για το στρατόπεδο «Μέγας Αλεξανδρος», επισήμανε την πρόταση για δημιουργία πόλου αστικού πράσινου με αστικές εξυπηρετήσεις και πολιτιστικές λειτουργίες πάνω στη διαδρομή του Δυτικού Τόξου, τη χωροθέτηση νέου Ιερού Ναού και ενός Βοτανικού Κήπου.

Η κ. Χαρά Κυριακίδου, Αρχιτέκτων Μηχανικός – Πολεοδόμος, MSc στην παρουσίασή της με θέμα “δράσεις για την αποκατάσταση και αναβάθμιση του δυτικού παράκτιου μετώπου της Θεσσαλονίκης» (έργο TERRAMED),  αναφέρθηκε σε τέσσερα πεδία που συγκροτούν την υφιστάμενη κατάσταση και την προοπτική της περιοχής κάνοντας λόγο για «δυνάμεις (συγκριτικά πλεονεκτήματα), αδυναμίες, ευκαιρίες, και απειλές», ως εξής:

Δυνάμεις

  • Σημαντικός πόλος συγκέντρωσης πλήθους δραστηριοτήτων του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα
  • Τάσεις ενίσχυσης της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα
  • Γειτνίαση με κεντρική περιοχή Θεσσαλονίκης
  • Γειτνίαση με σημαντικούς άξονες και πόλους μεταφορών
  • Εγκατάσταση σημαντικού ποσοστού επιχειρήσεων στην περιοχή κατά την περίοδο της κρίσης
  • Ύπαρξη θεσμοθετημένου σχεδιασμού στο μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής μελέτης
  • Ύπαρξη περιοχών ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος

Αδυναμίες

  • Πληθυσμιακή συρρίκνωση των δύο εκ των τριών Δήμων της περιοχής μελέτης (Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Θεσσαλονίκης)
  • Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ανεργίας και στους τρεις Δήμους της περιοχής μελέτης
  • Μείωση του ποσοστού απασχολουμένων στο δευτερογενή τομέα
  • Ύπαρξη σημαντικού ποσοστού κλειστών επιχειρήσεων
  • Ανοργάνωτη ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων
  • Ελλείψεις σε τεχνικές υποδομές
  • Περιβαλλοντικές πιέσεις και υποβάθμιση του εδάφους
  • Προβλήματα ευστάθειας εδαφών
  • Μεγάλες εκτάσεις κατακλύζονται από νερό κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων

Ευκαιρίες

  • ΕΣΠΑ 2014-2020: αναπτυξιακός σχεδιασμός με γνώμονα την αναβάθμιση παραγωγικού και κοινωνικού ιστού, δημιουργία θέσεων απασχόλησης με βάση την εξωστρέφεια, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής
  • ΟΧΕ-ΒΑΑ: δέσμευση μέσω ΠΕΠ ΚΜ χρηματοδότησης για ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις
  • Υπό εξέλιξη μεγάλα έργα μεταφορικής υποδομής στην άμεση και ευρύτερη περιοχή του έργου
  • Θεσμοθετημένος χωροταξικός σχεδιασμός – Κατευθύνσεις που επηρεάζουν την περιοχή μελέτης
  • Πρόσφατη έκδοση νέας οδηγίας Seveso (III)

Απειλές

  • Συνεχιζόμενη οικονομική κρίση
  • Δυσκαμψίες θεσμικού πλαισίου (πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες) για οργανωμένους υποδοχείς
  • Αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης βιομηχανικού ατυχήματος λόγω ύπαρξης σημαντικού αριθμού εγκαταστάσεων οδηγίας SEVESO
  • Κλιματική αλλαγή

Τέλος ο Δρ. Χρήστος Βατσέρης, Ειδικός έρευνας και αποκατάστασης εδάφους και υπόγειων υδάτων αναφέρθηκε στην “εξυγίανση – Αποκατάσταση του υπεδάφους και του υπόγειου νερού στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Θεσσαλονίκης, Αμπελοκήπων – Μενεμένης και Δέλτα”. Μιλώντας για τα διάφορα τμήματα της περιοχής υλοποίησης του έργου εξυγίανσης, επισήμανε πως εντοπίστηκε μια ποικιλία ρύπων, από μεγάλο όγκο σπασμένων αποβλήτων αμιαντοτσιμέντου, μέχρι επιπλέοντα πετρελαιοειδή στα υπόγεια ύδατα και παρουσίασε τις τεχνικές απορρύπανσης που εφαρμόζονται για την in situ απορρύπανση τις περιοχής εφαρμογής των μελετών.

Image
Image
Image
Image
Image
Image
Image
Image